เซเนกัลเผชิญการระบาดไข้หุบเขาริฟต์ครั้งใหญ่ที่สุด ดับแล้ว 17 ศพ ติดเชื้อกว่า 119 ราย

เนื้อหาข่าว

สาธารณรัฐเซเนกัลในแอฟริกาตะวันตกกำลังเผชิญกับการระบาดของโรค ไข้หุบเขาริฟต์ (Rift Valley Fever - RVF) ที่เลวร้ายที่สุดในรอบหลายทศวรรษ โดยมีผู้เสียชีวิตแล้วอย่างน้อย 17 คน และผู้ติดเชื้อยืนยันมากกว่า 119 ราย นับตั้งแต่การระบาดเริ่มขึ้นในช่วงปลายเดือนกันยายน 2025

กระทรวงสาธารณสุขของเซเนกัลประกาศการระบาดเมื่อวันที่ 21 กันยายน 2025 หลังจากตรวจพบผู้ติดเชื้อเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในภาคเหนือของประเทศ

เกี่ยวกับไข้หุบเขาริฟต์

ลักษณะของโรค

ไข้หุบเขาริฟต์เป็นโรคไวรัสที่ ส่งผลกระทบต่อสัตว์เป็นหลัก โดยเฉพาะปศุสัตว์ เช่น วัว แกะ แพะ อูฐ และควาย แต่สามารถติดต่อไปยังมนุษย์ได้

การแพร่กระจาย

มนุษย์ติดเชื้อได้ผ่าน:

ยุงกัด: ยุงเป็นพาหะหลักในการแพร่เชื้อ โดยเฉพาะในช่วงฝนตกและน้ำท่วม
การสัมผัสสัตว์ที่ติดเชื้อ: การสัมผัสเลือด น้ำเหลือง หรือเนื้อเยื่อของสัตว์ที่ติดเชื้อ
การบริโภคนมดิบ: จากสัตว์ที่ติดเชื้อ (แม้จะหายากแต่เป็นไปได้)

อาการ

อาการในมนุษย์รวมถึง:

ไข้สูง
ปวดศีรษะ
ปวดกล้ามเนื้อและข้อ
อาเจียน
ในกรณีรุนแรง: เลือดออกในอวัยวะ ตับอักเสบ ตาบอด หรือเสียชีวิต

อัตราการเสียชีวิตในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงสูงถึง 10-20%

พื้นที่ได้รับผลกระทบ

การระบาดครั้งนี้มีความรุนแรงในภาคเหนือของเซเนกัล ซึ่งเป็นแหล่งปศุสัตว์สำคัญ โดยเฉพาะใน:

แซงต์-หลุยส์ (Saint-Louis)
มาทัม (Matam)
ลูการ (Louga)

ทั้งสามภูมิภาคนี้เป็นพื้นที่ที่ประสบปัญหา ฝนตกหนักและน้ำท่วมตามฤดูกาล ซึ่งเอื้อต่อการแพร่พันธุ์ของยุงพาหะนำโรค

ความรุนแรงของการระบาด

ครั้งแรกที่มีผู้ป่วยมากขนาดนี้

ดร. โบลี ดิออพ (Dr. Boly Diop) หัวหน้าหน่วยเฝ้าระวังไข้หุบเขาริฟต์ของกระทรวงสาธารณสุขเซเนกัล กล่าวว่า “นี่เป็นครั้งแรกที่เซเนกัลมีผู้ได้รับผลกระทบจำนวนมากขนาดนี้”

ในอดีตเซเนกัลเคยมีการระบาดของไข้หุบเขาริฟต์ แต่ขนาดเล็กกว่ามาก โดยมีรายงานการระบาดเล็กๆ ในปี 2020 และ 2022

สายพันธุ์ไวรัส

สถาบันปาสเตอร์ แห่งดาการ (Institut Pasteur de Dakar) ยืนยันว่า การระบาดครั้งนี้เกิดจากไวรัส สายพันธุ์ H (Lineage H) ซึ่งเคยพบในการระบาดของเซเนกัลในปี 2020 และ 2022 และในมอริเตเนียในปี 2020 เช่นกัน

มาตรการรับมือของรัฐบาล

กระทรวงสาธารณสุขของเซเนกัล ร่วมกับองค์การอนามัยโลก (WHO) และองค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ได้เร่งดำเนินการดังนี้:

1. แคมเปญฉีดวัคซีนปศุสัตว์

ฉีดวัคซีนป้องกันโรคให้กับปศุสัตว์ในพื้นที่เสี่ยง
เพื่อลดการติดเชื้อในสัตว์และป้องกันการแพร่กระจายสู่มนุษย์

2. การควบคุมยุง

พ่นยุงในพื้นที่ระบาด
กำจัดแหล่งเพาะพันธุ์ยุง
แจกมุ้งกันยุงให้ประชาชน

3. การให้ความรู้ประชาชน

เผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับโรคและวิธีป้องกัน
แนะนำให้หลีกเลี่ยงการสัมผัสสัตว์ที่ป่วย
ส่งเสริมให้ใช้อุปกรณ์ป้องกันตัวเมื่อทำงานกับสัตว์

4. การเฝ้าระวังและรักษา

ตั้งศูนย์เฝ้าระวังโรคในพื้นที่เสี่ยง
เตรียมเตียงและอุปกรณ์ทางการแพทย์สำหรับรักษาผู้ป่วย

ปัจจัยเสี่ยงในการระบาด

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทำให้:

ฝนตกหนักและน้ำท่วมบ่อยขึ้น
สภาพแวดล้อมเหมาะแก่การแพร่พันธุ์ของยุง
การระบาดของโรคติดต่อจากยุงเพิ่มขึ้น

พื้นที่ปศุสัตว์หนาแน่น

ภาคเหนือของเซเนกัลเป็นแหล่งเลี้ยงปศุสัตว์ที่สำคัญ การที่สัตว์อยู่รวมกันหนาแน่นทำให้โรคแพร่กระจายได้รวดเร็ว

ความยากจนและการเข้าถึงบริการสาธารณสุข

ประชากรในภาคเหนือส่วนใหญ่เป็นชาวชนบทที่ยากจน การเข้าถึงบริการทางการแพทย์มีจำกัด ทำให้การควบคุมโรคเป็นไปได้ยาก

บทวิเคราะห์เพิ่มเติม

การระบาดของไข้หุบเขาริฟต์ในเซเนกัลครั้งนี้เป็นการเตือนใจถึงความเสี่ยงจากโรคอุบัติใหม่และโรคอุบัติซ้ำในแอฟริกา ซึ่งมักเกิดจากปัจจัยหลายประการที่สัมพันธ์กัน:

1. ความเชื่อมโยงระหว่างสุขภาพคน สัตว์ และสิ่งแวดล้อม

ไข้หุบเขาริฟต์เป็นตัวอย่างของโรคที่เกิดจากปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ สัตว์ และสิ่งแวดล้อม (One Health concept) การควบคุมโรคจำเป็นต้องมีแนวทางที่ครอบคลุมทั้งสามด้าน

2. ผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศทำให้พื้นที่ที่เคยปลอดโรคกลายเป็นพื้นที่เสี่ยง และทำให้การระบาดรุนแรงขึ้น นักวิทยาศาสตร์คาดการณ์ว่าโรคติดต่อจากยุงจะแพร่กระจายไปยังพื้นที่ใหม่ๆ มากขึ้นในอนาคต

3. ความท้าทายในการควบคุมโรคในแอฟริกา

ประเทศในแอฟริกาหลายประเทศเผชิญกับข้อจำกัด:

ระบบสาธารณสุขที่อ่อนแอ
งบประมาณจำกัด
ขาดแคลนบุคลากรทางการแพทย์
โครงสร้างพื้นฐานไม่เพียงพอ

4. ความสำคัญของการเฝ้าระวังและการตอบสนองเร็ว

การประกาศการระบาดอย่างรวดเร็วของเซเนกัลและการร่วมมือกับองค์การระหว่างประเทศเป็นตัวอย่างที่ดีของการจัดการวิกฤติสาธารณสุข การตอบสนองที่รวดเร็วช่วยลดจำนวนผู้เสียชีวิตได้

5. บทเรียนสำหรับโลก

โรคระบาดในแอฟริกาไม่ใช่เรื่องของแอฟริกาเท่านั้น ในยุคโลกาภิวัตน์ โรคสามารถแพร่กระจายข้ามทวีปได้รวดเร็ว ชุมชนโลกจึงต้องร่วมมือกันในการเฝ้าระวังและควบคุมโรคระบาดใหม่ๆ

สำหรับเซเนกัล ความท้าทายในอนาคตคือการสร้างระบบเฝ้าระวังที่แข็งแกร่ง ลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานทางสาธารณสุข และเตรียมพร้อมรับมือกับการระบาดในอนาคต ซึ่งอาจรุนแรงขึ้นเนื่องจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ